OLAYLARIN İÇİNDEN

Bir TRT Tarihi Denemesi

(Anı-Biyografi)

Kanguru Yayınları

“Olayların İçinden”.

Bu ad, aynı zamanda, 40 yıl önce TRT Televizyon Haberleri tarafından hazırlanan uzun soluklu bir haber programının adı.

1968’de düzenli televizyon yayınlarıyla tanışan Ankaralılar, televizyonu çok sevmiş, çabucak benimsemişlerdi. Ama kısa süre sonra özellikle siyasetçiler, yayınlardan, haber programlarından şikâyet etmeye başladılar.

Bu hoşnutsuzluğun temelinde özerklik yatıyordu. TRT’nin kurulduğu 1964’ten beri, radyo, televizyon tartışmalarının birinci maddesi, hep özerklik olmuştu. İktidar olsun muhalefet olsun, tüm siyasi partiler, TRT’nin özerkliğini başlıca sorun olarak görmüşlerdi. Oysa TRT’nin özerkleşmesi bir devlet anlayışı olarak ortaya çıkmıştı; şimdi de o devlet, özerklikten şikâyetçiydi.

Kurum özerk olmayınca ne yayınlar ne de haberler özgür olabilirdi. Ortaya, taraflı bir yayın politikası çıkmıştı. Sanki gizli bir güç kamuoyuna istediklerini söylüyor, istemediklerini iletmiyordu. Bugün de pek bir şeyin değişmediğini söyleyebiliriz.

Kuşku yok ki, TRT’nin radyo istasyonları ve televizyon kanallarıyla sağladığı olanaklar, yurdun ücra köşelerine kadar ulaştırılan bir bilgi ve kültür iletişimi hizmetidir. Bu hizmetin niteliği eleştirilmeyecekse o zaman yapılan işin de pek bir anlamı kalmaz.

O günkü “ahval ve şerait” neydi? Din sömürüsüne umutlarını bağlamış çıkarcı politikacılar, Cumhuriyet’in ileri adımlarını tarihten silmeye çalışmaktaydılar. Emperyalizm, kendi belirlediği yörüngede, sözüm ona bir “demokratikleşme” programı koymuştu Türkiye’nin önüne. Türkiye’ye dayatılan program, kuşkusuz geri toplumlara özgü bir demeokrasiydi. Özendirilerek yapılan bu dayatmalarla, aydınlanmanın gereçleri olan kitaplar birbiri ardına yasaklanmakta, yazarlar ve aydınlar tutuklanmaktaydı. Bu baskıcı davranış yolunu seçen politikacılar, toplumu kamplara bölerek silahlandırmakta, insaları cinayet işlemeye itmektedi. İktidarlar, yasaları işine geldiği gibi değiştirmekte, inanç sömürüsü körüklenmekteydi. Bu koşullarda, TRT’nin gerici bir yayın politikası izlemesi de kaçınılmazdı.

“Olayların İçinden” başlıklı bu kitabın temel amacı, bir kamu kuruluşu olan TRT Haber Merkezi’nin, benim de içinde bulunduğum dönemde, kamuoyunu nasıl ve ne biçimde bilgilendirdiğini sergilemektir. Özetle söyleyelim: Elinizdeki kitap, devletin sözde “tarafsız” tek yayın organının, nasıl habercilik yaptığını anlatmaya çalışmakta, bu konuda tarihe kısa notlar düşürmektedir.

Türkiye’nin tanınmış Kitle İletişim Hocaları Esen’in bu yapıtı üzerine şöyle diyorlar:

“1966-1992 yıllarında TRT Haber Merkezi’nde muhabirlik ve yöneticilik görevleri yapan gazeteci yazar Selim Esen kamu yayıncılığı alanında 1927’de ilk radyo yayınlarından günümüze değin gelişmeleri açık seçik, anlaşılır bir Türkçeyle önümüze sermiştir. Bu yapıt yalnızca bir anı değil, ciddi, güvenilir kaynaklara da dayalı bir belgesel niteliğindedir. Özerk TRT dönemini yaşayan yazar, 12 Mart ve 12 Eylül sonralarındaki siyasal karışmaları da açıklamaktadır. Tüm kitle iletişimi öğretim üyelerinin ve öğrencilerinin olduğu gibi her aydının yararlanabileceği değerli bir yapıt.” / Prof. Dr. Cevat Geray, AÜ. SBF eski dekanı ve AÜ. SBF. BYYO eski müdürü (Mayıs 2012)

“Her şeyin çok hızlı değiştiği günleri yaşıyoruz. Aklar kara, karalar kolaylıkla ak oluyor. Bu TRT için de geçerli. Selim Esen buna izin vermek istemiyor. Olayların İçinden’de sadece televizyon yayınlarını değil, Türk siyasal yaşamının son kırk yıldaki çalkantılarını gözler önüne seriyor. 12 Mart, 12 Eylül onun kaleminden yeni kuşaklar için daha anlaşılır hale geliyor. Bir zamanların sadece gerçekleri anlatan TRT haber bülteni gibi, anlaşılır, duru, etkileyici. Bugünün anlamlı anlamsız pek çok radyo ve televizyon yayınına analık yapan TRT üzerine okunması gereken çok önemli bir yapıt.” / Prof. Dr. Korkmaz Alemdar, Gazi Üni. İletişim Fakültesi eski dekanı ve RTÜK eski üyesi (Mayıs 2012)