KENDİLERİ

(Belgesel)

Evrensel Yayınları

Selim Esen’in yayına hazırladığı 479 sayfadan oluşan kitap, 1977-1982 yılları arasında 72 sayı yayımlanan aylık edebiyat dergisi Türkiye Yazıları’nda “Kendileri” genel başlığı altında hemen her sayı yer alan ve geniş ilgi uyandıran özyaşam öykülerini konu alıyor. Bu ilginin başlıca iki nedeni vardı: Birincisi, edebiyatımızın önde gelen şair ve yazarlarına ısmarlanan bu yazıların, etkili bir anlatım gücüyle dile getişrilmiş olması; ikincisi ise sanatçılarımızın bu yazılara kendi yaşam öykülerinden seçtiği ilginç, kimsenin bilemeyeceği, çarpıcı olaylardan oluşan kesitler serpiştirmesiydi. Şair ve yazarlarımıza sayfa sınırı konmamıştı; dileyen, sekiz, on, yirmi “daktilo sayfası” yazabilirdi. Kendilerinden ayrıca yaşam öyküsünü destekleyecek fotoğraflar da istenmişti. Ne yazık ki basılan fotoğrafların çoığunluğu, 1970’li yılların baskı teknolojisi yüzünden pek iç açıcı değildi. O yıllarda, “Kendileri”nde yer alan yazıların gelecekte çok değerli bir “belgesel” özellik taşıyacağı pek düşünülmemişti. Övünç duyduğumuz şair ve yazarlarımızın çoğunun, izleyen 20-30 yıl içinde yaşamdan ayrılabileceği de akla gelmemişti. Şöyle bir söz vardır: “Meraklısı, tozlu dergi sayfaları arasında unutulup kalan yazıları nasıl olsa gün yüzüne çıkarır.” İşte ülkemizdeki değerbilirlik anlayışını gösteren ahmakça bir avuntu! Değerbilirlik, kalıcı olanı bütün canlılığıyla bugünden yarına taşımak değil midir?

1977 yılının Nisan ayında başlayan “Kendileri” başlıklı yazıların, aradan 30 yıl geçtikten sonra yalnızca edebiyat bilimi ve edebiyat tarihimiz yönünden değil, yakın tarihimiz açısından da eşsiz bir belgesel nitelik taşıdığını söyleyebiliriz.

“İnsan KendiniNe Kadar Anlatabilir?

Yazarların kendilerini nasıl anlattıklarına örnek olacak bir kitap yayımlandı: “Kendileri”. Ahmet Say’ın yayımladığı Türkiye Yazıları’ndaki özyaşam öykülerini Selim Esen yayıma hazırlamış.

Dergilerde yayımlanan bu dizilerin, dosyaların kitaplaşması, okur açısından çok önemli ve gerekli. Çünkü bu dergileri bulmak neredeyse imkânsız.

Türk edebiyatının usta yazarlarının, karikatürcülerinin özyaşam öykülerini okurken, ben hep tanıdığım kişiyle, onlar üzerine izlenimlerimle, kişisel saptamalarımla, yazdıklarını, anlattıklarını karşılaştırırım. Yazdıkları da bu değerlendirme kapsamı içindedir.

Kimler var listede?

Birkaç ad vermekle yetineceğim.

Hasan İzettin Dinamo, Cahit Külebi, Adalet Ağaoğlu, Yaşar Kemal, Fakir Baykurt, Gülten Akın, Turhan Selçuk, Ferruh Doğan, Tarık Dursun K., Fikret Otyam, Edip Cansever, Muzaffer Buyrukçu, Mehmet Başaran, Samim Kocagöz. (Adlar dergideki yayın sırasına göre alındı.)

Tanıdığım Edip Cansever portresi çıkıyor, elbet şiire göre anlatılan bir yaşam. Başka her şey ayrıntı. Ama sadece kendinin değil bir kuşaktan notlar.

Adalet Ağaoğlu’nun şüphesine katılıyorum:

“Günlerdir kimliğimi nasıl çıkarsam, kendimi nasıl yazsam diye düşünüp duruyorum. Meğer insanın kendini yazması ne zormuş. Geçmişteki kendini bugünkü kendisiyle yan yana getirip, iç içe düşünüp de başkalarının önüne tam kendini koyması ne olmaz şeymiş.”

Söyleşileri, özyaşam öykülerini okuyun, tanıdığınız sanatçıyı biraz daha yakından tanıyın, ya da farklılıkları keşfedin.”  / Doğan Hızlan (27.08.2007)